Dị ứng xảy ra khi cơ thể bạn phát hiện một loại chất lạ nào đó, chẳng hạn như phấn hoa hoặc lông thú và kích hoạt phản ứng của hệ thống miễn dịch để chống lại nó.
Dị ứng xảy ra như thế nào
Dị nguyên (chất gây ra phản ứng dị ứng) phát triển qua hai giai đoạn.
Giai đoạn 1
Đầu tiên, hệ thống miễn dịch của bạn nhầm lẫn một chất vô hại (kháng nguyên) mà bạn hít vào, ăn vào hoặc hấp thụ qua da là nguy hiểm và tạo ra các kháng thể gọi là immunoglobulin E (IgE). Quá trình này được gọi là phản ứng quá mẫn.
Tùy thuộc vào loại dị nguyên mà bạn mắc phải, chẳng hạn như phấn hoa hoặc thức ăn, những kháng thể này sẽ tập trung trong đường thở của bạn – bao gồm mũi, miệng, cổ họng, khí quản và phổi hay đường tiêu hóa và da.
Giai đoạn 2
Nếu bạn tiếp xúc lại với chất gây dị ứng đó, cơ thể bạn sẽ giải phóng các chất gây viêm, bao gồm histamine. Chất này làm cho các mạch máu giãn ra, tiết chất nhầy, ngứa da và phù nề đường thở.
Phản ứng dị ứng này nhằm ngăn chặn các dị nguyên xâm nhập và chống lại mọi kích ứng hoặc phản ứng nhiễm trùng có thể xảy ra. Về cơ bản, bạn có thể coi dị ứng là một phản ứng thái quá đối với những chất gây dị ứng đó.
Từ đó trở đi, cơ thể bạn sẽ phản ứng tương tự khi tiếp xúc với dị nguyên đó trong tương lai. Đối với những dị ứng nhẹ trong không khí, bạn có thể gặp các triệu chứng như phù mi mắt, nghẹt mũi và ngứa họng. Và đối với những trường hợp dị ứng nghiêm trọng, bạn có thể khó thở, nhịp tim nhanh, nổi mề đay, nôn mửa và tiêu chảy.
Khi nào dị ứng xảy ra
Hầu hết mọi người đều nhớ lần đầu tiên mắc các triệu chứng dị ứng khi còn nhỏ – khoảng 1 trong 5 trẻ em sẽ bị một số loại dị ứng hoặc hen suyễn.
Nhiều người hết dị ứng ở độ tuổi 20 và 30, khi họ trở nên dung nạp với các dị nguyên, đặc biệt là các dị nguyên từ thực phẩm như sữa, trứng và ngũ cốc. Nhưng bạn có thể bị dị ứng vào bất kỳ thời điểm nào trong đời. Bạn thậm chí có thể bị dị ứng với thứ mà trước đây bạn không bị dị ứng. Không rõ tại sao một số bệnh dị ứng lại phát triển ở tuổi trưởng thành, đặc biệt là ở độ tuổi 20 hoặc 30.
Chúng ta hãy tìm hiểu cách và lý do tại sao bạn có thể bị dị ứng khi trưởng thành, cách bạn có thể xử lí một loại dị ứng mới và liệu bạn có thể mong đợi nó sẽ biến mất theo thời gian hay không.
Các loại dị ứng thường gặp ở người lớn
Dị ứng thời tiết
Dị ứng khởi phát ở người lớn phổ biến nhất là theo mùa. Phấn hoa và các dị nguyên thực vật khác tăng đột biến vào những thời điểm nhất định trong năm, thường là vào mùa xuân hoặc mùa thu.
Dị ứng lông thú
Thường xuyên tiếp xúc với lông chó hoặc mèo, hoặc các vảy da bong ra và bay trong không khí, cũng như các hóa chất từ nước tiểu và nước bọt dính vào lông có thể khiến bạn bị dị ứng.
Dị ứng thức ăn
Gần 11 phần trăm người trưởng thành ở Hoa Kỳ mắc một số loại dị ứng thức ăn và gần một nửa trong số họ báo cáo các triệu chứng đầu tiên nhận thấy khi trưởng thành, đặc biệt là đối với một số loại cá.
Các chất gây dị ứng có nguồn gốc từ thức ăn phổ biến khác ở người lớn là đậu phộng, các loại hạt cây.
Nhiều trẻ em bị dị ứng thức ăn và thường có các triệu chứng ngày càng ít nghiêm trọng hơn khi chúng lớn lên.
Tại sao điều này xảy ra?
Chưa có bằng chứng giải thích tại sao dị ứng có thể khởi phát ở tuổi trưởng thành.
Các nhà nghiên cứu tin rằng phản ứng dị ứng nghiêm trọng trong thời thơ ấu, có thể làm tăng khả năng phát triển dị ứng khi trưởng thành nếu bạn tiếp xúc lại với dị nguyên đó ở mức độ cao hơn. Trẻ em bị dị ứng thức ăn hoặc các bệnh về da như chàm da có thể xuất hiện các triệu chứng dị ứng thời tiết, như hắt hơi, ngứa và đau họng khi lớn lên.
Sau đó, các triệu chứng sẽ biến mất trong một thời gian. Chúng có thể quay trở lại ở độ tuổi 20, 30 và 40 khi bạn tiếp xúc với một tác nhân gây dị ứng. Các dị nguyên ở người lớn có thể bao gồm:
- Tiếp xúc với dị nguyên khi chức năng hệ thống miễn dịch bị suy giảm. Điều này xảy ra khi bạn bị bệnh, đang mang thai hoặc mắc một bệnh nào đó khiến hệ thống miễn dịch suy yếu.
- Ít tiếp xúc với dị nguyên khi còn nhỏ. Bạn có thể chưa tiếp xúc với mức độ đủ cao để gây ra phản ứng cho đến khi trưởng thành.
- Chuyển đến nhà hoặc nơi làm việc mới với các dị nguyên mới. Điều này có thể bao gồm các loài thực vật và cây cỏ mà bạn chưa từng tiếp xúc trước đây.
- Lần đầu tiên nuôi thú cưng. Nghiên cứu cho thấy điều này cũng có thể xảy ra sau một thời gian dài không nuôi thú cưng.
Các nguyên nhân có thể khác khiến dị ứng khởi phát ở người lớn bao gồm:
- yếu tố di truyền
- thay đổi chức năng miễn dịch khi bạn già đi
- mắc một số bệnh nhất định
- thuốc
Dị ứng có thể biến mất theo thời gian không?
Câu trả lời ngắn gọn là có.
Ngay cả khi bạn bị dị ứng khi trưởng thành, bạn có thể nhận thấy chúng bắt đầu giảm dần khi bước sang độ tuổi 50 trở lên. Điều này là do chức năng miễn dịch của bạn giảm đi khi bạn già đi, do đó phản ứng miễn dịch với các chất gây dị ứng cũng trở nên ít nghiêm trọng hơn.
Một số bệnh dị ứng mà bạn mắc phải khi còn nhỏ cũng có thể biến mất khi bạn ở tuổi thiếu niên và khi bước vào tuổi trưởng thành, có thể chỉ xuất hiện một vài lần trong suốt cuộc đời cho đến khi chúng biến mất vĩnh viễn.
Điều trị
Dưới đây là một số phương pháp điều trị dị ứng có thể áp dụng, cho dù bạn bị dị ứng nhẹ theo mùa hay dị ứng thức ăn nghiêm trọng:
- Thuốc kháng histamine. Dùng thuốc kháng histamine không gây buồn ngủ, chẳng hạn như cetirizine, loratadine, fexofenadine trước khi bạn tiếp xúc với dị nguyên để ngăn ngừa các triệu chứng. Bạn có thể dùng diphenhydramine càng sớm càng tốt sau khi xuất hiện các triệu chứng để giảm mức độ nghiêm trọng và thời gian của chúng.
- Làm xét nghiệm lẩy da. Thử nghiệm này có thể giúp bạn biết chất gây dị ứng cụ thể nào gây ra phản ứng của bạn. Khi bạn biết mình bị dị ứng với chất gì, bạn có thể cố gắng tránh chất đó hoặc giảm mức độ tiếp xúc càng nhiều càng tốt.
- Cân nhắc việc tiêm phòng dị ứng (liệu pháp miễn dịch). Các mũi tiêm có thể dần dần nâng cao khả năng miễn dịch của bạn đối với các dị nguyên trong vòng vài năm.
- Chuẩn bị sẵn một ống tiêm tự động epinephrine (EpiPen). Việc này rất quan trọng trong trường hợp bạn vô tình tiếp xúc với dị nguyên, nếu nó dẫn đến huyết áp thấp và co thắt đường thở khiến bạn khó thở (sốc phản vệ).
- Thông báo với những người xung quanh về tình trạng dị ứng của bạn. Nếu các triệu chứng của bạn có thể nghiêm trọng hoặc đe dọa đến tính mạng, họ sẽ biết cách xử trí.
Tóm lại,
Bạn có thể bị dị ứng bất cứ lúc nào trong cuộc đời. Một số có thể nhẹ và phụ thuộc vào sự thay đổi theo mùa về lượng dị nguyên có trong không khí. Những người khác có thể nghiêm trọng hoặc đe dọa tính mạng.
Hãy đi khám nếu bạn bắt đầu nhận thấy các triệu chứng dị ứng mới để có thể tìm hiểu các phương pháp điều trị, thuốc hoặc thay đổi lối sống có thể giúp giảm hoặc kiểm soát các triệu chứng.
