PHẢN ỨNG PHẢN VỆ

Tổng quan
Phản ứng phản vệ là một phản ứng dị ứng nghiêm trọng, đe dọa tính mạng. Nó có thể xảy ra vài giây hoặc vài phút sau khi tiếp xúc với thứ mà bạn bị dị ứng. Đậu phộng hoặc ong đốt là những ví dụ. Trong phản ứng phản vệ, hệ thống miễn dịch giải phóng một lượng lớn hóa chất trung gian có thể khiến cơ thể bị sốc. Huyết áp giảm đột ngột và đường thở bị hẹp, cản trở việc hít thở. Mạch có thể nhanh, yếu và bạn có thể bị phát ban trên da. Bạn cũng có thể buồn nôn và nôn. Phản vệ cần được điều trị ngay bằng cách tiêm epinephrine. Nếu không được điều trị ngay lập tức, nó có thể gây tử vong.

Triệu chứng
Các triệu chứng của phản ứng phản vệ bao gồm phát ban và ngứa, da tái nhợt hoặc đỏ bừng. Huyết áp có thể thấp, khó thở và mạch có thể yếu và nhanh. Bạn có thể buồn nôn, nôn ói, tiêu chảy, cảm thấy chóng mặt và ngất xỉu. Các triệu chứng thường xảy ra vài phút sau khi bạn tiếp xúc với thứ mà bạn bị dị ứng, nhưng chúng có thể không xuất hiện trong nửa giờ hoặc lâu hơn.

Các triệu chứng phản vệ thường xảy ra trong vòng vài phút sau khi tiếp xúc với chất gây dị ứng. Tuy nhiên, đôi khi có thể xảy ra nửa giờ hoặc lâu hơn sau khi tiếp xúc. Trong một số ít trường hợp, phản ứng phản vệ có thể xảy ra muộn sau nhiều giờ. Các dấu hiệu và triệu chứng bao gồm:

• Phản ứng trên da, bao gồm nổi mề đay, ngứa và da đỏ bừng hoặc nhợt nhạt
• Huyết áp thấp (hạ huyết áp)
• Co thắt đường thở và sưng phù lưỡi hoặc cổ họng, có thể gây thở khò khè và khó thở
• Mạch yếu và nhanh
• Buồn nôn, nôn hoặc tiêu chảy
• Chóng mặt hoặc ngất xỉu

Nguyên nhân
Phản ứng phản vệ là phản ứng dị ứng nghiêm trọng. Nó xảy ra khi hệ thống miễn dịch nhầm lẫn một loại thực phẩm hoặc chất nào đó là một thứ có hại. Sau đó, hệ thống miễn dịch giải phóng một loạt hóa chất trung gian để chống lại. Những hóa chất này là nguyên nhân gây ra các triệu chứng của phản ứng dị ứng. Các triệu chứng dị ứng thường không đe dọa đến tính mạng nhưng phản ứng nghiêm trọng có thể dẫn đến phản vệ. Các tác nhân gây phản ứng phản vệ phổ biến nhất ở trẻ em là dị ứng thức ăn như đậu phộng, sữa, cá và các động vật có vỏ. Ở người lớn, vết đốt của côn trùng, latex và một số loại thuốc có thể gây ra phản ứng phản vệ.

Hệ thống miễn dịch tạo ra các kháng thể chống lại các chất lạ. Điều này tốt khi một tác nhân lạ có hại, chẳng hạn như một số vi khuẩn hoặc vi rút. Nhưng hệ thống miễn dịch của một số người phản ứng thái quá với những chất thường không gây ra phản ứng dị ứng.

Các triệu chứng dị ứng thường không đe dọa đến tính mạng, nhưng một phản ứng dị ứng nghiêm trọng có thể dẫn đến phản ứng phản vệ. Ngay cả khi bạn hoặc con bạn chỉ bị phản ứng phản vệ nhẹ trước đây thì vẫn có nguy cơ bị phản vệ nghiêm trọng hơn sau lần tiếp xúc khác với chất gây dị ứng.

Các tác nhân gây phản vệ phổ biến nhất ở trẻ em là dị ứng thức ăn, chẳng hạn như đậu phộng và các loại hạt cây, cá, động vật có vỏ, lúa mì, đậu nành, vừng và sữa. Ngoài ra, các tác nhân gây phản ứng phản vệ ở người lớn bao gồm:

• Một số loại thuốc, bao gồm thuốc kháng sinh, aspirin và các thuốc giảm đau khác có sẵn mà không cần đơn thuốc và thuốc cản quang tiêm tĩnh mạch được sử dụng trong một số chẩn đoán hình ảnh
• Vết đốt của ong, ong vàng, ong bắp cày và kiến lửa
• Latex

Mặc dù không phổ biến nhưng một số người bị phản ứng phản vệ khi tập thể dục, chẳng hạn như chạy bộ, hoặc thậm chí hoạt động thể chất ít cường độ hơn, chẳng hạn như đi bộ. Ăn một số loại thực phẩm trước khi tập thể dục hoặc tập thể dục khi thời tiết nóng, lạnh hoặc ẩm ướt cũng có liên quan đến phản vệ ở một số người.

Nếu bạn không biết điều gì gây ra cơn dị ứng, một số xét nghiệm nhất định có thể giúp xác định chất gây dị ứng. Trong một số trường hợp, nguyên nhân gây phản ứng phản vệ không được xác định (vô căn).

Các yếu tố nguy cơ
Bạn có thể có nhiều nguy cơ bị phản ứng phản vệ hơn nếu bạn đã từng bị phản ứng này trước đây hoặc nếu bạn bị dị ứng hoặc hen suyễn. Các tình trạng như bệnh tim hoặc bệnh tế bào mast cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

Không có nhiều yếu tố nguy cơ được biết đến phản ứng sốc phản vệ, nhưng một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ bao gồm:

• Sốc phản vệ trước đây. Nếu bạn đã từng bị sốc phản vệ, nguy cơ bị phản ứng nghiêm trọng này sẽ tăng lên. Các phản ứng trong tương lai có thể nghiêm trọng hơn phản ứng đầu tiên.
• Dị ứng hoặc hen suyễn. Những người mắc một trong hai tình trạng này có nguy cơ bị phản vệ cao hơn.
• Một số tình trạng khác. Chúng bao gồm bệnh tim và sự tích tụ bất thường của dưỡng bào (bệnh tế bào mast).

Biến chứng
Phản ứng phản vệ có thể đe dọa tính mạng – nó có thể khiến bạn ngừng thở hoặc ngừng tim.

Phòng ngừa
Cách tốt nhất để ngăn ngừa phản ứng phản vệ là tránh xa các chất gây ra phản ứng nghiêm trọng này. Một số biện pháp có thể áp dụng:

• Đeo vòng cổ hoặc vòng tay cảnh báo y tế để cho biết bạn bị dị ứng với các loại thuốc cụ thể hoặc các chất khác.
• Luôn có sẵn một bộ dụng cụ khẩn cấp với các loại thuốc được kê đơn. Nếu bạn có dụng cụ tiêm tự động epinephrine, hãy kiểm tra ngày hết hạn và nhớ mua lại đơn thuốc trước khi hết hạn.
• Hãy nhớ thông báo cho cơ sở khám bệnh về các phản ứng thuốc mà bạn đã gặp phải.
• Nếu bạn bị dị ứng với côn trùng đốt, hãy thận trọng khi ở gần chúng. Mặc áo sơ mi và quần dài tay; không đi chân trần trên cỏ; không mặc đồ sáng màu; không xức nước hoa. Giữ bình tĩnh khi ở gần côn trùng đốt. Di chuyển từ từ và không chọc phá côn trùng.
• Nếu bạn bị dị ứng thức ăn, hãy đọc kỹ nhãn của tất cả các loại thực phẩm bạn mua trước khi ăn. Quy trình sản xuất có thể thay đổi, vì vậy điều quan trọng là phải kiểm tra lại định kỳ nhãn thực phẩm bạn thường ăn.

Khi đi ăn ngoài, hãy hỏi xem từng món ăn được chế biến như thế nào và tìm hiểu xem món ăn đó có những thành phần gì. Ngay cả một lượng nhỏ thực phẩm mà bạn bị dị ứng cũng có thể gây ra phản ứng nghiêm trọng.

Điều trị
Khi bị phản vệ, bạn có thể được hồi sức tim phổi (CPR) nếu bạn ngừng thở, ngừng tim. Bạn cũng có thể được dùng thuốc, bao gồm:

• Epinephrine (adrenaline) để giảm phản ứng dị ứng của cơ thể
• Hỗ trợ hô hấp bằng oxy
• Thuốc kháng histamine tiêm tĩnh mạch (IV) và cortisone để giảm viêm đường hô hấp và cải thiện nhịp thở

Phải làm gì trong trường hợp khẩn cấp
Nếu bạn đang ở cùng người đang bị dị ứng và có dấu hiệu bị sốc, hãy hành động nhanh chóng. Tìm các dấu hiệu nặng như da tái nhợt, lạnh và ẩm; mạch yếu, nhanh; khó thở; lơ mơ; và mất ý thức. Hãy thực hiện ngay những việc sau:

• • Gọi cấp cứu hoặc trợ giúp y tế khẩn cấp.
  • Sử dụng ống tiêm tự động epinephrine, nếu có, bằng cách ấn nó vào đùi của người đó.
  • Đảm bảo người đó nằm xuống và nâng cao chân.
  • Kiểm tra mạch và nhịp thở, nếu cần, tiến hành hồi sức tim phổi (CPR) hoặc các biện pháp sơ cứu khác.