Hội chứng buồng trứng đa nang (Polycystic ovary syndrome – PCOS) xảy ra do tình trạng mất cân bằng nội tiết tố androgen. Các triệu chứng thường gặp bao gồm nang buồng trứng, kinh nguyệt không đều, rậm lông ở mặt và cơ thể. Các lựa chọn điều trị bao gồm thuốc ngừa thai và thuốc trị tiểu đường metformin.
Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) là một tình trạng ảnh hưởng đến nồng độ hormone của phụ nữ. Nữ giới mắc PCOS sản xuất lượng hormone nam cao hơn bình thường. Sự mất cân bằng hormone này khiến cơ thể có chu kỳ kinh không đều và khó mang thai hơn. PCOS cũng gây ra tình trạng rậm lông trên mặt, cơ thể và gây hói đầu. Và nó có thể góp phần gây ra các vấn đề sức khỏe lâu dài như bệnh tiểu đường và bệnh tim.
Thuốc tránh thai và thuốc trị tiểu đường (điều trị tình trạng kháng insulin, một triệu chứng PCOS) có thể giúp khắc phục tình trạng mất cân bằng hormone và cải thiện triệu chứng.
Đọc tiếp để biết các nguyên nhân có thể gây ra PCOS và những ảnh hưởng có thể có của nó đối với cơ thể phụ nữ.
Hội chứng buồng trứng đa nang là gì?
PCOS là một vấn đề về hormone ảnh hưởng đến phụ nữ trong độ tuổi sinh sản (từ 15 đến 44 tuổi). Từ 2,2 đến 26,7% phụ nữ trong độ tuổi này mắc PCOS. Nhiều phụ nữ mắc PCOS nhưng không biết. Trong một nghiên cứu, có tới 70% phụ nữ mắc PCOS chưa được chẩn đoán.
PCOS ảnh hưởng đến buồng trứng của phụ nữ, cơ quan sinh sản sản xuất estrogen và progesterone – những hormone điều hòa chu kỳ kinh nguyệt. Buồng trứng cũng sản xuất một lượng nhỏ hormone nam gọi là androgen. Buồng trứng phóng noãn để được thụ tinh bởi tinh trùng của nam. Việc rụng trứng mỗi tháng được gọi là sự rụng trứng.
Hormon kích thích nang noãn (FSH) và hormone tạo hoàng thể (LH), được sản xuất ở tuyến yên, kiểm soát sự rụng trứng. FSH kích thích buồng trứng tạo ra nang trứng – một túi chứa trứng – và sau đó LH kích hoạt buồng trứng giải phóng trứng đã trưởng thành.
PCOS là một “hội chứng” hoặc nhóm các triệu chứng ảnh hưởng đến buồng trứng và sự rụng trứng. Ba đặc điểm chính bao gồm:
- buồng trứng có nhiều nang nhỏ
- nồng độ hormone nam cao
- kinh nguyệt không đều hoặc vô kinh
Trong PCOS, nhiều túi nhỏ chứa đầy dịch phát triển bên trong buồng trứng. Từ “đa nang” có nghĩa là “nhiều nang nhỏ”. Những túi này thực chất là những nang trứng, mỗi túi chứa một trứng chưa trưởng thành. Trứng không bao giờ đủ trưởng thành để kích hoạt rụng trứng. Việc thiếu sự rụng trứng làm thay đổi nồng độ estrogen, progesterone, FSH và LH. Nồng độ progesterone thấp hơn bình thường, trong khi nồng độ androgen cao hơn bình thường. Nội tiết tố nam này làm gián đoạn chu kỳ kinh nguyệt, vì vậy phụ nữ mắc PCOS sẽ có kinh thưa hơn bình thường.
PCOS không phải là một tình trạng mới. Bác sĩ người Ý Antonio Vallisneri lần đầu tiên mô tả các triệu chứng của nó vào năm 1721.
Nguyên nhân gây ra hội chứng này?
Các bác sĩ không biết chính xác nguyên nhân gây ra PCOS. Họ tin rằng lượng hormone nam cao sẽ ngăn cản buồng trứng sản xuất hormone và tạo trứng một cách bình thường.
Gen, tình trạng đề kháng insulin và tình trạng viêm đều có liên quan đến việc sản xuất androgen dư thừa.
Gen
Các nghiên cứu cho thấy PCOS có tính di truyền trong gia đình. Có khả năng là nhiều gen – không chỉ một gen – góp phần gây ra tình trạng này.
Kháng insulin
Có tới 70% phụ nữ mắc PCOS bị đề kháng insulin, nghĩa là tế bào không thể sử dụng insulin đúng cách. Insulin là một loại hormone do tuyến tụy sản xuất để giúp cơ thể sử dụng đường từ thực phẩm làm năng lượng.
Khi tế bào không thể sử dụng insulin đúng cách, nhu cầu insulin của cơ thể sẽ tăng lên. Tuyến tụy tạo ra nhiều insulin hơn để bù đắp. Lượng insulin bổ sung sẽ kích thích buồng trứng sản xuất nhiều hormone nam hơn.
Béo phì là nguyên nhân chính gây kháng insulin. Cả béo phì và kháng insulin đều có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2.
Viêm
Phụ nữ mắc PCOS thường có mức độ viêm nhiễm cao hơn trong cơ thể. Thừa cân cũng có thể góp phần gây viêm. Các nghiên cứu đã chỉ ra mổi liên kết giữa tình trạng viêm quá mức và mức androgen cao.
Các triệu chứng thường gặp của PCOS
Một số phụ nữ bắt đầu thấy các triệu chứng vào khoảng thời gian có kinh đầu tiên. Những người khác chỉ phát hiện ra họ mắc PCOS sau khi tăng cân nhiều hoặc khó mang thai.
Các triệu chứng PCOS phổ biến nhất là:
- Kinh nguyệt không đều. Việc giảm rụng trứng sẽ ngăn cản niêm mạc tử cung bong ra hàng tháng. Một số phụ nữ mắc PCOS có ít hơn 8 kỳ kinh một năm hoặc không có kinh.
- Ra kinh nhiều. Lớp niêm mạc tử cung tích tụ trong thời gian dài hơn, do đó kinh nguyệt có thể nhiều hơn bình thường.
- Lông phát triển quá mức. Hơn 70% phụ nữ mắc bệnh này mọc lông trên mặt và cơ thể – bao gồm cả ở lưng, bụng và ngực. Sự phát triển quá mức của lông được gọi là chứng rậm lông.
- Mụn. Nội tiết tố nam có thể khiến da nhờn hơn bình thường và gây nổi mụn ở những vùng như mặt, ngực và lưng trên.
- Tăng cân. Có tới 80% phụ nữ mắc PCOS bị thừa cân hoặc béo phì.
- Hói đầu kiểu nam. Tóc trên đầu mỏng hơn và dễ rụng.
- Mảng tăng sắc tố. Các mảng da sẫm màu có thể hình thành ở các nếp nhăn trên cơ thể như ở cổ, háng và dưới ngực.
- Nhức đầu. Sự thay đổi nội tiết tố có thể gây đau đầu ở một số phụ nữ.
PCOS ảnh hưởng đến cơ thể như thế nào?
Có mức androgen cao hơn bình thường có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản và các mặt khác của sức khỏe.
Vô sinh
Để có thai, bạn phải rụng trứng. Những phụ nữ không rụng trứng thường xuyên sẽ không giải phóng nhiều trứng để thụ tinh. PCOS là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây vô sinh ở phụ nữ.
Hội chứng chuyển hóa
Có tới 80% phụ nữ mắc PCOS bị thừa cân hoặc béo phì. Cả béo phì và PCOS đều làm tăng nguy cơ:
- đường huyết cao
- huyết áp cao
- cholesterol “tốt” HDL thấp
- cholesterol “xấu” LDL cao
Phối hợp lại, những yếu tố này được gọi là hội chứng chuyển hóa và chúng làm tăng nguy cơ:
- bệnh tim
- bệnh tiểu đường
- đột quỵ
- chứng ngưng thở lúc ngủ. Tình trạng này gây ra ngưng thở nhiều lần vào ban đêm, làm gián đoạn giấc ngủ. Chứng ngưng thở khi ngủ phổ biến hơn ở những phụ nữ thừa cân – đặc biệt nếu họ cũng mắc PCOS. Nguy cơ ngưng thở khi ngủ ở những phụ nữ vừa béo phì vừa mắc PCOS cao gấp 5 đến 10 lần so với những người không mắc PCOS.
Ung thư nội mạc tử cung
Trong thời kỳ rụng trứng, niêm mạc tử cung bong ra. Nếu bạn không rụng trứng hàng tháng, lớp nội mạc có thể tích tụ dày lên. Lớp nội mạc tử cung dày lên có thể làm tăng nguy cơ ung thư nội mạc tử cung.
Trầm cảm
Cả sự thay đổi nội tiết tố và các triệu chứng như rậm lông đều có thể ảnh hưởng tiêu cực đến cảm xúc của bạn. Nhiều người mắc PCOS cuối cùng bị trầm cảm và lo âu.
Cách chẩn đoán PCOS
Các bác sĩ thường chẩn đoán PCOS ở những phụ nữ có ít nhất hai trong số ba triệu chứng sau:
- nồng độ androgen cao
- chu kỳ kinh nguyệt không đều
- nhiều nang trong buồng trứng
Bác sĩ cũng sẽ hỏi bạn có các triệu chứng như mụn trứng cá, rậm lông ở mặt và cơ thể cũng như có tăng cân hay không.
Khám vùng chậu có thể tìm kiếm bất kỳ vấn đề nào với buồng trứng hoặc các bộ phận khác của đường sinh dục.
Xét nghiệm máu kiểm tra mức độ hormone nam cao hơn bình thường.
Bạn cũng có thể được xét nghiệm máu để kiểm tra mức cholesterol, insulin và triglycerit nhằm đánh giá nguy cơ mắc các bệnh liên quan như bệnh tim và tiểu đường.
Siêu âm bụng tìm các nang trứng bất thường và các vấn đề khác với buồng trứng và tử cung.
Mang thai và PCOS
PCOS làm rối loạn chu kỳ kinh nguyệt bình thường và khiến việc mang thai trở nên khó khăn hơn. Từ 70 đến 80% phụ nữ mắc PCOS gặp vấn đề về sinh sản. Tình trạng này cũng có thể làm tăng nguy cơ biến chứng thai kỳ.
Phụ nữ mắc PCOS có nguy cơ sinh non cao gấp đôi so với phụ nữ không mắc bệnh này. Họ cũng có nguy cơ sảy thai, cao huyết áp và tiểu đường thai kỳ cao hơn.
Tuy nhiên, phụ nữ mắc PCOS có thể mang thai bằng các phương pháp hỗ trợ sinh sản giúp cải thiện sự rụng trứng. Giảm cân và giảm lượng đường trong máu có thể làm tăng cơ hội có một thai kỳ khỏe mạnh.
