Ung thư dạ dày là một trong những loại ung thư phổ biến nhất trên thế giới, đặc biệt ở các nước châu Á. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ung thư dạ dày là nguyên nhân gây tử vong do ung thư đứng thứ ba trên toàn cầu. Bệnh thường khó phát hiện ở giai đoạn đầu vì triệu chứng không rõ ràng và có thể dễ nhầm lẫn với các bệnh lý tiêu hóa thông thường khác. Khi ung thư được chẩn đoán ở giai đoạn muộn, khả năng điều trị thành công giảm đi đáng kể.
Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu chi tiết về ung thư dạ dày, bao gồm nguyên nhân, triệu chứng, các phương pháp chẩn đoán và điều trị, cũng như cách phòng ngừa căn bệnh nguy hiểm này.
Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ
Ung thư dạ dày hình thành khi các tế bào trong lớp niêm mạc dạ dày biến đổi và phát triển không kiểm soát, tạo thành khối u ác tính. Có nhiều yếu tố nguy cơ liên quan đến ung thư dạ dày, bao gồm cả yếu tố di truyền và môi trường.
Vi khuẩn Helicobacter pylori (H. pylori)
Nhiễm vi khuẩn H. pylori là yếu tố nguy cơ lớn nhất gây ung thư dạ dày. Vi khuẩn này gây viêm loét dạ dày kéo dài, từ đó dẫn đến thay đổi cấu trúc của niêm mạc dạ dày và có thể phát triển thành ung thư.
Chế độ ăn uống
Chế độ ăn uống gồm nhiều thực phẩm chế biến sẵn, thực phẩm muối chua hay đồ ăn chứa nhiều nitrit và nitrat cũng được coi là yếu tố nguy cơ. Những chất này có thể chuyển đổi thành hợp chất gây ung thư khi vào dạ dày.
Hút thuốc lá và uống rượu
Hút thuốc và uống rượu làm tăng nguy cơ mắc ung thư dạ dày. Người hút thuốc lá có nguy cơ mắc ung thư dạ dày cao gấp hai lần so với người không hút thuốc. Uống rượu mạnh trong thời gian dài cũng có liên quan đến sự phát triển của các tế bào ung thư trong dạ dày.
Tiền sử gia đình
Người có tiền sử gia đình mắc ung thư dạ dày có nguy cơ mắc bệnh cao hơn do yếu tố di truyền. Ngoài ra, các hội chứng di truyền như hội chứng Lynch và đa polyp gia đình cũng liên quan đến ung thư dạ dày.
Tuổi tác và giới tính
Ung thư dạ dày thường xuất hiện ở những người trên 50 tuổi và phổ biến hơn ở nam giới so với nữ giới.
Bệnh lý nền
Các bệnh lý như viêm dạ dày mãn tính, thiếu máu ác tính hoặc polyp dạ dày cũng làm tăng nguy cơ phát triển ung thư dạ dày.
Triệu chứng của ung thư dạ dày
Ung thư dạ dày ở giai đoạn đầu thường không có triệu chứng rõ ràng, khiến cho việc chẩn đoán sớm trở nên khó khăn. Tuy nhiên, khi bệnh tiến triển, một số triệu chứng có thể xuất hiện, bao gồm:
- Đau bụng: Đau ở vùng thượng vị hoặc đau lan rộng có thể là dấu hiệu ung thư dạ dày. Đau thường âm ỉ, kéo dài và không liên quan đến bữa ăn.
- Buồn nôn và nôn: Khi khối u phát triển và gây tắc nghẽn, bệnh nhân có thể cảm thấy buồn nôn và nôn ra thức ăn hoặc máu.
- Sụt cân không rõ nguyên nhân: Giảm cân đột ngột mà không có lý do rõ ràng là một triệu chứng nghiêm trọng.
- Chán ăn: Bệnh nhân có thể mất cảm giác ngon miệng, cảm thấy đầy bụng ngay cả khi chỉ ăn một lượng nhỏ thức ăn.
- Khó tiêu và ợ nóng: Những triệu chứng tiêu hóa thông thường này có thể bị nhầm lẫn với các bệnh lý dạ dày khác, nhưng khi kéo dài và không giảm sau điều trị, cần cảnh giác với ung thư.
- Thiếu máu: Ung thư dạ dày có thể gây ra xuất huyết nhẹ, kéo dài dẫn đến thiếu máu, khiến bệnh nhân cảm thấy mệt mỏi, yếu ớt và xanh xao.
Chẩn đoán ung thư dạ dày
Việc chẩn đoán ung thư dạ dày đòi hỏi sự kết hợp của nhiều phương pháp, từ lâm sàng đến hình ảnh và xét nghiệm mô bệnh học. Dưới đây là các phương pháp chẩn đoán chính:
Nội soi dạ dày
Nội soi dạ dày là phương pháp quan trọng nhất để chẩn đoán ung thư dạ dày. Bác sĩ sẽ sử dụng một ống nội soi có gắn camera để quan sát niêm mạc dạ dày và lấy mẫu sinh thiết từ những vùng nghi ngờ để kiểm tra dưới kính hiển vi.
Sinh thiết
Sinh thiết là quá trình lấy một mảnh mô nhỏ từ vùng nghi ngờ và phân tích dưới kính hiển vi để xác định sự hiện diện của tế bào ung thư.
Chụp cắt lớp vi tính (CT)
CT scan là phương pháp chụp hình ảnh chi tiết về dạ dày và các cơ quan lân cận, giúp phát hiện khối u, xác định giai đoạn ung thư và kiểm tra xem liệu ung thư đã lan ra các bộ phận khác của cơ thể hay chưa.
Chụp cộng hưởng từ (MRI)
MRI cũng có thể được sử dụng để tạo ra hình ảnh chi tiết của dạ dày và các mô xung quanh. Phương pháp này giúp xác định vị trí, kích thước và mức độ lan rộng của khối u.
Xét nghiệm máu
Xét nghiệm máu có thể bao gồm kiểm tra công thức máu để phát hiện thiếu máu do xuất huyết nội tạng và kiểm tra mức độ các chất chỉ điểm ung thư như CEA (Carcinoembryonic Antigen) và CA 19-9.
Giai đoạn của ung thư dạ dày
Ung thư dạ dày được chia thành nhiều giai đoạn dựa trên mức độ lan rộng của khối u:
- Giai đoạn 0 (Ung thư tại chỗ): Tế bào ung thư chỉ mới xuất hiện ở lớp niêm mạc dạ dày, chưa lan rộng.
- Giai đoạn I: Ung thư đã xâm nhập vào lớp dưới niêm mạc hoặc lớp cơ của dạ dày nhưng chưa lan đến hạch bạch huyết.
- Giai đoạn II: Ung thư đã lan đến các hạch bạch huyết gần dạ dày nhưng chưa xâm nhập các cơ quan lân cận.
- Giai đoạn III: Khối u đã xâm nhập vào các cơ quan lân cận hoặc lan rộng đến nhiều hạch bạch huyết.
- Giai đoạn IV: Ung thư đã di căn đến các cơ quan xa hơn như gan, phổi hoặc xương.
Điều trị ung thư dạ dày
Việc điều trị ung thư dạ dày phụ thuộc vào giai đoạn của bệnh, tình trạng sức khỏe của bệnh nhân và các yếu tố khác. Các phương pháp điều trị chính bao gồm:
Phẫu thuật
Phẫu thuật là phương pháp điều trị chính cho ung thư dạ dày, đặc biệt là ở các giai đoạn sớm. Bác sĩ có thể cắt bỏ một phần hoặc toàn bộ dạ dày (cắt dạ dày bán phần hoặc toàn phần) cùng với các hạch bạch huyết lân cận.
- Cắt bỏ bán phần: Được thực hiện khi khối u chỉ ở một phần dạ dày. Phần còn lại của dạ dày sẽ được nối lại với ruột non để duy trì chức năng tiêu hóa.
- Cắt bỏ toàn phần: Khi khối u lan rộng, toàn bộ dạ dày có thể được cắt bỏ. Sau đó, thực quản sẽ được nối trực tiếp với ruột non.
Hóa trị
Hóa trị là phương pháp sử dụng các loại thuốc để tiêu diệt tế bào ung thư. Hóa trị có thể được sử dụng trước hoặc sau phẫu thuật nhằm thu nhỏ khối u hoặc tiêu diệt các tế bào ung thư còn sót lại.
Xạ trị
Xạ trị sử dụng tia bức xạ năng lượng cao để tiêu diệt tế bào ung thư hoặc ngăn chặn sự phát triển của chúng. Xạ trị thường được sử dụng kết hợp với phẫu thuật và hóa trị để tăng hiệu quả điều trị.
Điều trị nhắm đích
Đây là phương pháp sử dụng các loại thuốc nhắm vào các phân tử hoặc tế bào ung thư đặc biệt, từ đó giảm thiểu tác động lên các tế bào lành mạnh. Điều trị nhắm đích thường được áp dụng cho các trường hợp ung thư giai đoạn muộn hoặc không thể phẫu thuật.
Phòng ngừa ung thư dạ dày
Mặc dù không thể ngăn ngừa hoàn toàn ung thư dạ dày, nhưng việc thay đổi lối sống và chế độ ăn uống có thể giảm nguy cơ mắc bệnh. Các biện pháp phòng ngừa bao gồm:
- Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh: Hạn chế tiêu thụ các thực phẩm chế biến sẵn, đồ muối chua và thực phẩm chứa nitrat. Ăn nhiều rau xanh, hoa quả và ngũ cốc nguyên hạt.
- Không hút thuốc và hạn chế rượu: Bỏ thuốc lá và hạn chế rượu bia có thể giảm đáng kể nguy cơ ung thư dạ dày.
- Kiểm tra và điều trị vi khuẩn H. pylori: Nếu bị nhiễm H. pylori, điều trị sớm có thể ngăn ngừa các biến chứng như viêm loét dạ dày và ung thư.
- Tầm soát định kỳ: Đối với những người có tiền sử gia đình hoặc các yếu tố nguy cơ cao, việc tầm soát định kỳ và theo dõi sức khỏe có thể giúp phát hiện sớm ung thư dạ dày.
Kết luận
Ung thư dạ dày là một bệnh lý nguy hiểm nhưng có thể được phát hiện và điều trị hiệu quả nếu chẩn đoán sớm. Hiểu rõ về các yếu tố nguy cơ, triệu chứng, và phương pháp điều trị là điều quan trọng để bảo vệ sức khỏe dạ dày và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm. Việc duy trì lối sống lành mạnh và tầm soát định kỳ là chìa khóa để giảm nguy cơ mắc bệnh và tăng cường cơ hội điều trị thành công.
