Tổng quan
Hen là một căn bệnh phổ biến, ảnh hưởng đến 6 triệu trẻ em tại Hoa Kỳ, theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC). Nếu hen không được kiểm soát tốt, trẻ em có thể cần nhập cấp cứu hoặc nhập viện. Đây có vẻ là điều đáng sợ đối với trẻ em – nhóm đối tượng thường chưa hiểu chuyện gì đang xảy ra – và đối với cha mẹ.
Tin tốt là bạn có thể giúp kiểm soát bệnh hen suyễn của con mình để đảm bảo chúng có một cuộc sống khỏe mạnh và năng động. Bác sĩ có thể làm việc với bạn để xây dựng một kế hoạch hành động đối với bệnh hen, giúp con bạn sinh hoạt bình thường như những trẻ khác, bao gồm cả thể thao và các hoạt động khác.
Chẩn đoán
Hãy cho bác sĩ biết nếu bất kỳ ai trong gia đình bạn bị hen suyễn hoặc dị ứng vì cả hai bệnh này đều có xu hướng di truyền trong gia đình. Nếu một thành viên trong gia đình bị hen suyễn hoặc dị ứng thì khả năng con bạn bị bệnh này sẽ cao hơn.
Hen thường được chẩn đoán thông qua khám lâm sàng và làm test đo lưu lượng khí vào và thở ra của phổi. Chẩn đoán hen ở trẻ em có thể là một thách thức, đặc biệt là khi trẻ còn rất nhỏ. Trẻ em ở độ tuổi mẫu giáo hoặc nhỏ hơn có thể không đo được lưu lượng khí vì test này đòi hỏi phải thổi rất mạnh vào ống. Trẻ nhũ nhi và trẻ mới biết đi không thể mô tả triệu chứng của mình. Điều này khiến cha mẹ, các thành viên khác trong gia đình và người chăm sóc cần nhận biết các dấu hiệu của bệnh
Bác sĩ chuyên khoa dị ứng có thể thực hiện xét nghiệm da hoặc máu để xem con bạn có bị dị ứng gây ra các triệu chứng hen suyễn hay không. Các xét nghiệm này có thể được thực hiện ở mọi lứa tuổi. Bác sĩ cũng có thể kê đơn một hoặc nhiều loại thuốc điều trị hen tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh.
Điều trị và quản lý hen
Điều rất quan trọng là trẻ bị hen suyễn phải được điều trị đúng cách. Bác sĩ có thể giúp con bạn kiểm soát bệnh lâu dài bằng cách lập kế hoạch hành động. Với phương pháp điều trị phù hợp, con bạn có thể ngủ suốt đêm, tránh phải nghỉ học và thở dễ dàng hơn. Kế hoạch hành động sẽ giúp bạn nhận biết khi nào bệnh hen của con bạn được kiểm soát, khi nào bạn cần thay đổi thuốc và khi nào cần trợ giúp khẩn cấp.
Phương pháp điều trị cho con sẽ phụ thuộc vào mức độ nặng và tần suất các triệu chứng. Bác sĩ thường sẽ kê đơn hai loại thuốc:
- Thuốc giảm nhanh (thuốc cắt cơn): Tất cả trẻ em bị hen đều cần thuốc cắt cơn nhanh để điều trị ho, khò khè và khó thở hoặc khi lên cơn hen. Con bạn nên mang theo thuốc này luôn bên mình (thường là thuốc hít) và sử dụng ngay khi có dấu hiệu đầu tiên của các triệu chứng.
- Thuốc phòng ngừa (thuốc kiểm soát): Nhiều trẻ em bị hen cũng cần dùng thuốc kiểm soát hàng ngày để ngăn ngừa các triệu chứng và cơn hen. Con có thể cần dùng thuốc phòng ngừa nếu trẻ sử dụng thuốc cắt cơn quá thường xuyên hoặc thường xuyên phải dùng corticosteroid đường uống như prednisone để điều trị các cơn hen suyễn.
Thuốc mà con bạn có thể được kê đơn bao gồm:
- Corticosteroid dạng hít, là phương pháp điều trị đầu tay, an toàn và được dung nạp tốt, là một trong những loại thuốc hiệu quả nhất để điều trị hen suyễn
- Thuốc kháng leukotriene, là thuốc uống có thể giúp ngăn ngừa các triệu chứng hen suyễn
- Thuốc đồng vận beta2 dạng hít tác dụng kéo dài, không bao giờ được dùng riêng lẻ, nhưng có thể rất hữu ích khi kết hợp với corticosteroid dạng hít
- Thuốc sinh học, điều trị hen suyễn nặng, không kiểm soát được khi các loại thuốc phòng ngừa khác không có tác dụng. Hiện tại, có năm loại thuốc sinh học được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm chấp thuận để điều trị hen suyễn ở trẻ em: dupilumab, mepolizumab và omalizumab (dành cho trẻ từ 6 tuổi trở lên) và benralizumab và tezepelumab-ekko (dành cho trẻ từ 12 tuổi trở lên). Bác sĩ sẽ làm xét nghiệm máu để xác định loại thuốc sinh học nào sẽ hiệu quả nhất đối với con bạn. Tùy thuộc vào loại thuốc sinh học được khuyến nghị, con bạn sẽ được tiêm thuốc dưới da thường xuyên, khoảng hai tuần một lần.
Trẻ em thường dùng thuốc cắt cơn và thuốc kiểm soát bằng cách sử dụng bình xịt có buồng đệm, giúp sử dụng bình xịt dễ dàng hơn. Một lựa chọn khác là máy phun khí dung – một loại máy có ống và mặt nạ giúp đưa thuốc vào cơ thể. Bác sĩ hoặc nhân viên y tế khác có thể hướng dẫn bạn và con cách sử dụng cả hai loại để bạn có thể xác định loại nào hiệu quả nhất với trẻ.
Thuốc điều trị hen suyễn rất an toàn và hiệu quả khi sử dụng theo chỉ dẫn. Một số nghiên cứu cho thấy việc tiếp tục sử dụng thuốc kiểm soát hen có thể làm chậm quá trình phát triển ở trẻ, nhưng điều quan trọng đối với sức khỏe của trẻ là phải điều trị các triệu chứng của hen suyễn.
Phòng ngừa
Lên kế hoạch cẩn thận và tránh các yếu tố khởi phát cơn hen là cách tốt nhất để ngăn ngừa các cơn hen.
- Hạn chế tiếp xúc với các tác nhân gây cơn hen. Giúp con bạn tránh các chất gây dị ứng và chất kích thích gây ra các triệu chứng hen suyễn.
- Không cho phép hút thuốc lá xung quanh con. Tiếp xúc với khói thuốc lá trong thời kỳ sơ sinh là một yếu tố nguy cơ cao đối với bệnh hen suyễn ở trẻ em, cũng như là một tác nhân phổ biến gây ra các cơn hen suyễn.
- Khuyến khích con vận động. Miễn là bệnh hen của con bạn được kiểm soát tốt, hoạt động thể chất thường xuyên có thể giúp phổi hoạt động hiệu quả hơn.
- Hãy đến gặp bác sĩ hô hấp nhi khi cần thiết. Kiểm tra thường xuyên. Đừng bỏ qua các dấu hiệu cho thấy bệnh hen suyễn của con bạn có thể không được kiểm soát, chẳng hạn như cần sử dụng ống hít cắt cơn nhanh quá thường xuyên.
Hen thay đổi theo thời gian. Tham khảo ý kiến bác sĩ có thể giúp bạn điều chỉnh phương pháp điều trị cần thiết để kiểm soát các triệu chứng. - Giúp con duy trì cân nặng khỏe mạnh. Thừa cân có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng hen suyễn và khiến con bạn có nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe khác.
- Kiểm soát chứng trào ngược. Trào ngược axit hoặc ợ nóng nặng có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng hen suyễn của con. Để kiểm soát chứng trào ngược axit, con bạn có thể cần dùng thuốc theo toa.
Trẻ em bị hen nên tiêm vắc-xin cúm vào mỗi mùa thu. Mặc dù vắc-xin tiêm có chứa một lượng rất nhỏ protein trứng, nhưng vắc-xin này an toàn cho trẻ bị dị ứng với trứng.
Trao đổi với giáo viên của con và các nhân viên khác trong trường để đảm bảo họ biết về kế hoạch hành động hen của con bạn và biết phải làm gì nếu con bạn lên cơn hen suyễn. Trường học nên có các chính sách để đảm bảo con có thể có thuốc điều trị hen khi cần. Nhân viên nhà trường có thể dự trữ một số loại thuốc điều trị hen nhất định trong phòng y tế. Nói chuyện với con về kế hoạch hành động hen ở trường và những nơi khác khi không có bạn ở bên. Dạy con bạn những việc cần làm nếu trẻ lên cơn hen, nếu trẻ ở gần các chất gây dị ứng hoặc các tác nhân kích thích khác hoặc nếu trẻ quên uống thuốc.
