Cứng hàm có thể xảy ra vì nhiều lý do, chẳng hạn như căng thẳng, bệnh lý khớp thái dương hàm, nghiến răng vào ban đêm, uốn ván và nhiều lý do khác.
Cứng hàm có thể gây đau hoặc khó chịu, ảnh hưởng đến hoạt động hàng ngày của bạn, chẳng hạn như ăn uống. Cường độ của cơn đau có thể khác nhau và được mô tả là đau ê, đau nhói, cứng hoặc đau dữ dội. Nó có thể ảnh hưởng đến một hoặc cả hai bên hàm của bạn, mặc dù vị trí chính xác của cơn đau có thể khác nhau.
Ví dụ: các triệu chứng có thể ảnh hưởng đến:
- đầu
- răng
- cổ
- mũi
- miệng
- tai
Các nguyên nhân gây ra tình trạng căng cứng hàm có thể từ chấn thương nhẹ, nhất thời đến nhiễm trùng và các tình trạng có thể cần sự can thiệp y khoa.
Bài viết sẽ cung cấp thông tin về các nguyên nhân có thể gặp của tình trạng cứng hàm và các lựa chọn điều trị.
Nguyên nhân gây cứng hàm
Có một số nguyên nhân gây ra tình trạng cứng hàm, từ nhẹ đến nặng.
Rối loạn khớp thái dương hàm
Rối loạn khớp thái dương hàm gây đau ở khớp hàm và các cơ xung quanh. Nó có thể gây đau hoặc cứng một hoặc cả khớp hai bên. Khớp này nằm giữa hàm dưới và xương thái dương. Rối loạn khớp thái dương hàm cũng có thể gây đau nhức ở hoặc gần tai, hàm và mặt. Nhai thức ăn có thể làm tăng cảm giác đau và tạo ra âm thanh lách cách hoặc cảm giác nghiến răng.
Cơn đau của bệnh lý khớp thái dương hàm thường là tạm thời và có thể giải quyết bằng cách chăm sóc tại nhà.
Căng thẳng
Tâm lý căng thẳng và lo lắng có thể gây ra cảm giác căng và đau hàm. Ví dụ, bạn có thể vô tình nghiến chặt hàm hoặc nghiến răng khi đang ngủ. Bạn cũng có thể giữ hàm ở tư thế nghiến chặt khi thức mà không hề hay biết.
Căng thẳng cũng có thể gây ra các triệu chứng liên quan khác, chẳng hạn như đau đầu căng cơ.
Nghiến răng
Nghiến răng có thể do một số nguyên nhân, bao gồm:
- căng thẳng
- vấn đề về giấc ngủ, chẳng hạn như ngáy và ngưng thở khi ngủ
- dùng một số loại thuốc, chẳng hạn như thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI)
- dùng ma túy trái phép, chẳng hạn như cocaine và thuốc lắc
Nghiến răng có thể gây ra cảm giác căng cứng hoặc đau nhức ở mặt, cổ và hàm trên hoặc hàm dưới. Nó cũng có thể gây đau đầu hoặc đau tai.
Nhai quá nhiều
Nhai kẹo cao su hoặc bất kỳ thứ nào khác quá mức có thể dẫn đến căng cứng hàm dưới.
Viêm khớp dạng thấp (RA)
Viêm khớp dạng thấp (RA) là một rối loạn viêm tự miễn. Nó ảnh hưởng đến cơ và khớp trên khắp cơ thể. Nghiên cứu cho thấy có tới 86% số người bị RA mắc chứng rối loạn khớp thái dương hàm, đây là nguyên nhân gây ra tình trạng cứng hàm. RA có thể làm tổn thương khớp hàm và các mô xung quanh. Nó cũng có thể gây mất xương ở hàm.
Viêm xương khớp
Mặc dù hiếm gặp nhưng bệnh viêm xương khớp vẫn có thể xảy ra ở khớp thái dương hàm. Nó có thể gây suy giảm và mất chức năng của xương hàm, sụn và mô. Điều này có thể dẫn đến hàm bị cứng và đau. Nó cũng có thể gây đau lan ra khu vực xung quanh.
Uốn ván
Uốn ván là một bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn có khả năng gây tử vong. Các triệu chứng bao gồm cứng cơ bụng, khó nuốt và co thắt cơ gây đau ở hàm và cổ.
Ba loại vắc xin uốn ván có sẵn để giúp ngăn ngừa nhiễm trùng, bao gồm:
- Vắc xin DTaP: bạch hầu – uốn van – ho gà
- Vắc xin Tdap: bạch hầu – uốn van – ho gà
- vắc xin Td: uốn ván – bạch hầu
Vắc xin đã làm giảm đáng kể tỷ lệ mắc bệnh uốn ván.
Chấn thương mặt
Một chấn thương ở mặt có thể ảnh hưởng đến một phần hàm gây ra chuyển động, dẫn đến đau hoặc căng cứng. Các nguyên nhân khác gây tổn thương hàm như tác động lực, chẳng hạn như chấn thương do va chạm và thậm chí cả các phương pháp điều trị ung thư như phẫu thuật hoặc xạ trị.
Thuốc
Một nghiên cứu ca lâm sàng năm 2014 cho thấy thuốc chống loạn thần và metoclopramide có thể gây ra các triệu chứng đau hàm.
Nhiễm trùng
Nếu bạn bị nhiễm trùng quanh miệng, chẳng hạn như áp xe răng, nó có thể ảnh hưởng đến chuyển động của hàm.
Mặc dù không phổ biến nhưng nhiễm trùng có thể gây tổn thương vĩnh viễn các cơ hoặc dây thần kinh, có thể dẫn đến các đợt cứng hàm tái đi tái lại.
Nguyên nhân của nhiều triệu chứng
Đôi khi hàm bị khóa sẽ bao gồm các triệu chứng cụ thể khác.
Hàm bật ra và căng cứng
Bạn có thể cảm thấy một cảm giác khó chịu cùng với quai hàm căng cứng. Triệu chứng này có thể do:
- rối loạn khớp thái dương hàm
- nghiến răng
- nhai quá nhiều
- viêm khớp hoặc các tình trạng bệnh lý khác
Cứng hàm và đau tai
Đau tai là một triệu chứng phổ biến liên quan đến cứng hàm. Nó thường gây ra bởi:
- rối loạn khớp thái dương hàm
- viêm khớp
- vấn đề nha khoa
- tai của người bơi lội
- viêm xoang
Các bài tập để giảm căng cứng hàm
Bạn có thể giảm bớt độ cứng của hàm và tăng phạm vi chuyển động bằng luyện tập các bài tập và động tác giãn cơ. Dưới đây là ba cách có thể thử:
Bài tập mở hàm bằng tay
Khởi động bằng cách lặp lại các động tác mở miệng và ngậm miệng nhiều lần. Sau đó, đặt các ngón tay của bạn lên phía trên của bốn răng cửa dưới.
Từ từ kéo xuống cho đến khi bạn cảm thấy hơi khó chịu ở bên hàm bị căng. Giữ trong 30 giây rồi từ từ thả hàm về vị trí ban đầu.
Bắt đầu bằng cách lặp lại động tác này 3 lần và tăng dần lên 12 lần.
Kéo căng khớp hàm
Bài tập này giúp kéo căng cơ hàm và cổ.
Nhấn đầu lưỡi lên vòm miệng, ngay phía sau răng cửa trên mà không chạm vào chúng. Tiếp theo, sử dụng lưỡi để tạo áp lực nhẹ nhàng. Từ từ mở miệng rộng nhất có thể, sau đó từ từ ngậm lại.
Dừng lại khi bạn cảm thấy khó chịu. Lặp lại tối đa 10 lần. Tuy nhiên, bạn không nên thực hiện bài tập này nếu nó khiến bạn bị đau.
Cười căng miệng
Động tác kéo giãn này giúp loại bỏ căng thẳng ở cơ mặt, hàm trên, hàm dưới và cổ.
Hãy cười rộng nhất có thể mà không cảm thấy căng hay đau. Trong khi mỉm cười, từ từ mở hàm của bạn thêm 2 inch. Hít sâu bằng miệng, sau đó thở ra trong khi nở nụ cười. Lặp lại tối đa 10 lần.
Dụng cụ bảo vệ hàm
Bạn có thể được hưởng lợi từ việc đeo dụng cụ bảo vệ miệng nếu bạn bị căng hàm. Có nhiều loại dụng cụ bảo vệ miệng khác nhau. Chúng có thể được làm từ nhiều vật liệu, từ acrylic cứng đến nhựa mềm.
Nếu bạn mắc chứng nghiến răng, nha sĩ có thể khuyên dùng dụng cụ bảo vệ miệng để giảm tiếp xúc giữa răng trên và răng dưới khi ngủ. Điều này có thể giúp giảm mài mòn trên răng và ngăn ngừa tình trạng cứng hàm. Dụng cụ bảo vệ miệng có sẵn không cần kê đơn hoặc theo toa.
Miếng bảo vệ miệng in 3D và sản xuất theo yêu cầu đắt hơn nhưng chúng cho phép điều chỉnh độ dày khác nhau tùy theo mức độ nghiêm trọng của tình trạng.
Khi nào cần gặp bác sĩ
Hãy khám bác sĩ nếu bạn gặp bất kỳ triệu chứng nào sau đây:
- khó ăn, uống hoặc nói
- tiếng kêu lắc cắc, nghiến răng khi di chuyển hàm
- đau ở hàm ảnh hưởng đến tai và một bên đầu
- đau đầu dữ dội
Phương pháp điều trị
Một số biện pháp khắc phục tại nhà và phương pháp điều trị có thể giúp giảm cứng hàm, bao gồm:
- chườm nóng hoặc lạnh giúp giảm đau
- thử các bài tập thư giãn cơ
- xoa bóp hàm
- dùng thuốc không kê đơn hoặc thuốc theo toa, chẳng hạn như thuốc giảm đau và thuốc kháng viêm không steroid (NSAID)
- tiêm, chẳng hạn như corticosteroid hoặc Botox
- điện nhiệt sóng ngắn
- phẫu thuật hàm
Phòng ngừa
Một số cách giúp ngăn ngừa tình trạng căng cứng hàm có thể bao gồm:
- thử các phương pháp giảm căng thẳng, chẳng hạn như yoga, thiền và tập thể dục
- tránh các thức ăn cứng, dai như bít tết, các loại hạt, kẹo dẻo và cà rốt sống
- cải thiện chất lượng giấc ngủ
Nếu các phương pháp phòng ngừa tại nhà không hiệu quả, hãy nói chuyện với bác sĩ hoặc nha sĩ để xác định cách giảm đau cứng hàm.
